Pozytywny Pieniądz

SylwesterB

Administrator

Data rejestracji: 2018-07-16

Liczba postów: 32

Film.

Treść filmu pt. "Jak naprawdę pieniądz jest tworzony przez banki?".

Zanim zaczniemy się przyglądać jak naprawdę pieniądze są tworzone, zobaczmy szybko jakie rodzaje pieniądza my właściwie używamy w gospodarce. Są właściwie trzy typy pieniądza, które używamy w gospodarce. Jako członek społeczności, używałeś dwóch z nich. Najprostszą formą jest gotówka -- banknoty £5, £10, £20 i £50 i metalowe monety, które większość z nas będzie miała w portfelach za każdym razem. Jak prawdopodobnie wiesz, tylko rząd, poprzez Mennicę Królewską i Bank Of England ma pozwolenie do ich tworzenia. Jeśli spróbujesz robić swoje własne w domu, całkiem szybko policja zapuka do twoich drzwi o drugiej nad ranem. Teraz wyobraź sobie, że musisz zapłacić czynsz, a właściciel domu ma konto w innym banku. Kiedy logujesz się do internetowej bankowości aby dokonać płatności właścicielowi, twój bank wysyła te pieniądze do banku właściciela mieszkania, aby rozliczyć i zakończyć transakcję. Oczywiście bank nie chce dokonywać tych płatności, dla każdego w fizycznej gotówce ponieważ przenoszenie tych wszystkich pieniędzy byłoby niebezpieczne, nawet jeśli Oni użyją pancernych furgonetek i ochroniarzy z kamizelkami kuloodpornymi i hełmami. Więc w zamian, Oni używają rodzaj elektronicznego pieniądza, który jest nazywany "rezerwami banku centralnego". Zapamiętaj tą nazwę, ponieważ będziemy jej używali często w tym filmie. Rezerwy banku centralnego są właściwie, elektroniczną wersją gotówki i bank używa tych elektronicznych rezerw banku centralnego aby płacić każdemu innemu. Rezerwy banku centralnego są stworzone przez Bank Of England -- później wyjaśnimy jak -- i one mogą być przetrzymywane na kontach, które wielkie banki mają w Banku Anglii. Aby otrzymać jedno z tych bankowych kont w Banku Anglii musisz być bankiem, więc jako członkowie społeczności, nie możemy położyć rąk na rezerwach banku centralnego. My po prostu mamy używać fizycznej gotówki. Więc pierwszymi dwoma rodzajami pieniądza są: 1) Gotówka i 2) Rezerwy banku centralnego. Zapamiętaj to, rezerwy banku centralnego są jak elektroniczna wersja gotówki, które banki mogą użyć do dokonywania płatności między sobą. Trzeci rodzaj pieniądza jest rodzajem pieniądza, który nie jest tworzony przez Bank Of England, Królewską Mennicę lub inny organ rządowy. Ten trzeci rodzaj pieniądza, to rodzaj pieniądza, który jest na twoim koncie właśnie teraz. Ten pieniądz to po prostu numery w komputerowym systemie. Bankierzy i ekonomiści odnoszą się do tego rodzaju pieniądza w żargonie jako: 'depozyt bankowy', 'depozyt na żądanie', 'wkład wypłacany na żądanie' lub 'kredyt bankowy'. Wszystkie te terminy są bardzo bliskoznaczne i używane zamiennie. One mogą być również określane jako 'zobowiązanie banku' -- to jest termin z księgowości, ponieważ te pieniądze są odpowiedzialnością banku wobec Ciebie -- w przykładzie, to jest to co bank ma Ci wypłacić w pewnym momencie w przyszłości. Obecnie... według brzmiącego prawa, te numery na twoim koncie nie są wcale prawdziwymi pieniędzmi. Lecz mimo tego, one spełniają dokładnie ten sam cel co banknoty £10 i £20, które możesz trzymać w swoim portfelu. To jest ten rodzaj elektronicznego pieniądza, bankowego depozytu, który tworzy ponad 97% wszystkich pieniędzy używanych w gospodarce. Mniej niż 3% podaży pieniądza stanowi gotówka stworzona przez rząd. Wszystkie te elektroniczne bankowe pieniądze, są tworzone przez banki, co wyjaśnimy teraz. MODEL BALONOWY.
Powróćmy do modelu mnożnikowego, który widzieliśmy w ostatnim video. Pamiętasz to, że opisywał on system pieniężny jako mający podstawę w 'pieniądzu bazowym'. W uproszczonej wersji 'baza' jest utworzona z gotówki. W rzeczywistości nie tylko gotówka wchodzi w skład 'bazy'-- również elektroniczne rezerwy banku centralnego, które banki trzymają na swoich kontach w Bank Of England. Lecz jest prawdą, że ta baza jest utworzona z pieniądza -- zarówno gotówki jak i elektronicznego -- który był stworzony przez Bank of England lub Mennicę Królewską. Teraz spójrzmy na górną część piramidy. Reszta piramidy jest utworzona z trzeciego rodzaju pieniądza -- elektronicznie stworzonego przez bank. Więc piramida dzieli się na podstawę... pieniądz stworzony przez rząd, i górną część (wieżę) ze stworzonego pieniądza bankowego. Pamiętasz, że powiedzieliśmy iż piramida w teorii jest ograniczona poprzez miernik(stopę) rezerwy obowiązkowej? Dobrze, lecz nie ma rezerwy obowiązkowej i nie było przez lata. To oznacza, że łączna suma pieniędzy w gospodarce nie jest naprawdę ograniczona. Może się zwiększać nie dochodząc do punktu na górze. Dlatego piramida jest właściwie złym kształtem do opisania systemu pieniężnego. W rzeczywistości jest mu bliżej do balona ze stworzonych przez bank pieniędzy, owiniętego wokół mniejszego balona pieniędzy bazowych. W tym przypadku, baza pieniężna to elektroniczne rezerwy banku centralnego i gotówka. Jak zobaczymy w tym video, Bank Of England ma stosunkowo małą kontrolę nad wielkością balona ze stworzonych przez banki pieniędzy. Oni nie mogą naprawdę kontrolować jak dużo pieniędzy jest w gospodarce, nawet jeśli twierdzą, że są w stanie. Zewnętrzny balon ze stworzonych bankowych pieniędzy może rozszerzać się poza kontrolą i Bank Of England nie będzie w stanie tego zatrzymać -- co najmniej nie w przypadku obecnego systemu monetarnego. Widzieliśmy to, co stało się przed kryzysem. W 2006 roku zewnętrzny balon stworzonych przez banki pieniędzy był 80 razy większy niż wewnętrzny balon bazy monetarnej. Mnożnik nie był 10-cio krotny jak podręcznikowy model sugeruje: był właściwie 80-cio krotny! Później kiedy banki spanikowały w czasie kryzysu i odmawiały pożyczek, Bank Of England wpompował mnóstwo dodatkowego pieniądza bazowego w wewnętrzny balon, poprzez program zwany jako Luzowanie/Ułatwienie Ilościowe. Lecz to nie doprowadziło do ogromnego wzrostu rozmiarów zewnętrznego balona. Teraz zewnętrzny balon -- ilość stworzonych przez banki komercyjne pieniędzy -- jest tylko 14 razy większy od wewnętrznego balona. To pokazuje, że nie ma rzeczywistego połączenia pomiędzy ilością rezerw banku centralnego -- lub bazy monetarnej -- i tym jak dużo pieniędzy banki są w stanie stworzyć.
OD CZEGO ZALEŻY ILOŚĆ PIENIĘDZY W GOSPODARCE?
Więc co właściwie wpływa na wskaźnik pomiędzy stworzonymi przez banki pieniędzmi w zewnętrznym balonie, a rządową gotówką i rezerwami banku centralnego w wewnętrznym balonie. Co determinuje to ile pieniędzy jest stworzonych dla gospodarki? Badania poczynione przez nas sugerują, że ilość pieniędzy w gospodarce, które banki mogą stworzyć nie zależy od miernika(stopy) rezerwy obowiązkowej, lub od regulacji, lub od kontroli Bank Of England. Rzeczywistość jest taka, że łączna ilość pieniądza zależy od zaufania banków. Jeżeli One mają zaufanie, banki stworzą nowy pieniądz pożyczając więcej. Natomiast kiedy są przestraszone to ograniczają pożyczki, co ogranicza tworzenie pieniędzy. Dlatego rozmiar zewnętrznego balona zależy naprawdę od wiary i motywacji banków. Lub ujmując to inaczej, ilość pieniądza w gospodarce zależna jest od huśtawki nastrojów bankierów. Ustaliwszy to, że ilość pieniędzy w gospodarce może decydować o zdrowiu gospodarki, czy brzmi to jak dobry pomysł aby o ważnych rzeczach decydowała huśtawka nastroju bankierów? Prawdopodobnie nie!
JAK BANKI TWORZĄ PIENIĄDZE Z NICZEGO?
OK, wróćmy do numerów na twoim koncie. Te wszystkie numery są stworzone przez bank. Ogromna większość tych numerów zostaje stworzona kiedy ktoś bierze pożyczkę z banku. Zobaczmy jak to się dzieje. Klient, którego my nazywamy Robert, idzie do Banku Barclays i pyta o pożyczkę £10,000 na remont mieszkania. Barclays uruchamia szybko automatyczne sprawdzenie kredytu i decyduje, że na kliencie można polegać i będzie on spłacał pożyczkę. Klient podpisuje umowę pożyczki obiecując spłatę £10.000 plus odsetki, przez następne 4 lata, według akceptowanego comiesięcznego planu. Ta umowa pożyczki jest legalnym kontraktem, który zobowiązuje klienta do dokonywania płatności do banku. To oznacza, że ten legalny kontrakt jest w sumie warty £10,000 (plus odsetki). Ponieważ są to aktywa, Barclays może zapisać pożyczkę na jego bilansie/zestawieniu. Jeżeli nigdy przedtem nie spotkałeś z bilansem płatniczym(księgą rachunkową), nie martw się -- to jest naprawdę proste. Są dwie części w karcie bilansu. Jedna połowa służy do zapisu wszystkich tych rzeczy, które bank posiada -- to mogą być pieniądze, inne finansowe produkty jak obligacje i derywatywy, budynki banku, komputery i najważniejsze - pożyczki które bank dał. Jak możesz być właścicielem pożyczki? No cóż, jeżeli ktoś podpisze umowę, w której obiecuje płacić Ci pieniądze, to ta umowa jest coś warta. Jest uważana, za majątek/aktywa banku. W przypadku Roberta, kontrakt który podpisał obiecując płacić do banku £10,000 plus odsetki, przez następne kilka lat, jest warty co najmniej £10,000 dla banku i dlatego jest aktywami/majątkiem banku. Więc bank stawia dodatkowe £10,000 na swojej karcie z bilansem, w ten sposób: KARTA BILANSU BANKU BARCLAYS (Krok 1) (Lewa strona) Aktywa (Co pożyczkobiorca jest winien do banku + pieniądze banku) Pożyczka dla Roberta: +£10,000. Teraz... co takiego z drugą stroną karty bilansu? (Księgi rachunkowej). Druga połowa bilansu jest nazywana - Zobowiązanie(pasywa). To jest zapis tego wszystkiego co bank jest winien innym ludziom. Na tej stronie, znajdziesz zapis pieniędzy, które bank pożyczył od innych banków lub wielkich funduszy emerytalnych. Tu również znajdziesz wszystkie konta klientów, ponieważ -- jeśli pamiętasz -- bilans na twoim koncie jest tylko numerem pokazującym co bank obiecuje wypłacić tobie kiedy zapytasz o pieniądze. Kiedy Robert podpisywał kontrakt obiecując płacić do banku £10,000 plus odsetki przez następne 10 lat, On to zrobił ponieważ chciał jakieś pieniądze od banku. Więc bank utworzył nowe konto dla Roberta, które jest połączone z jego kartą debetową i po prostu wpisał £10,000 w komputerowy rejestr. Te £10,000 jest zobowiązaniem banku w stosunku do Roberta i ukazuje się na innej połowie karty bilansu. (Prawa strona) Zobowiązanie (Co bank jest winien deponentom + majątek banku netto). Nowe konto Roberta: £10,000. Teraz... kiedy Robert idzie do bankomatu sprawdzić swój stan konta, zobaczy £10,000 których wcześniej nie miał. Wszystko co bank zrobił aby stworzyć te nowe pieniądze, to wpisał pewne numery na konto. To nie zredukowało salda rachunku kogoś innego i nie wzięło żadnych pieniędzy od jakiegoś emeryta/rencisty i przeniosło je na konto Roberta. Więc proces stworzenia pieniędzy banku komercyjnego -- tych pieniędzy, które używa ogół społeczeństwa -- jest prosty jak:
1. klient podpisuje umowę pożyczki i...
2. bank wpisuje numery na nowe konto utworzone dla tego klienta.
Te nowe stworzone przez bank pieniądze, reprezentują nową siłę nabywczą -- lub pieniądze - w gospodarce. Robert może teraz wydać swoje pieniądze gdziekolwiek, używając karty debetowej, książeczki czekowej, internetowych bankowych transferów, lub nawet pobierając gotówkę w bankomacie.
MIĘDZYBANKOWE ROZLICZANIE: POJEDYNCZA PŁATNOŚĆ.
Lecz tu może powstać komplikacja. Co się stanie jeżeli Robert pójdzie wydać te nowo stworzone pieniądze w sklepie, który ma konto w innym banku, powiedzmy Lloyds? Jeżeli tak się stanie, to Lloyds będzie chciał £10,000 prawdziwych pieniędzy od banku Barclays. Barclays będzie więc potrzebował przesłać £10,000 rezerw banku centralnego do banku Lloyds aby rozliczyć transakcję. Zapamiętaj to, z punktu widzenia banku Lloyds, otrzymanie transferu £10,000 w rezerwie banku centralnego na koncie w Bank Of England jest po prostu jak przybycie do banku Barclays ciężarówki zrzucającej £10,000 w gotówce, jednakże dużo bardziej wygodne dla banków jest mieć elektroniczne rezerwy banku centralnego, niż wozić dookoła całą tą gotówkę. Ten proces, w którym banki dokonują płatności między sobą jest nazywany 'rozliczeniami międzybankowymi' i jest naprawdę ważne aby to zrozumieć, ponieważ jest kluczowe dla sposobu w jaki banki są w stanie osiągnąć kontrolę nad całością podaży pieniądza. Po pierwsze, zobaczmy najprostszy przykład międzybankowych rozliczeń, z tylko dwoma bankami i dwoma klientami. Kiedy Robert otrzymuje pożyczkę, idzie prosto do sklepu ZróbToSam i wydaje £10,000 na wszystko co potrzebuje. Idzie do kasy i płaci używając swojej karty Visa debit. To jest uproszczona wersja tego co się dzieje za sceną: Najpierw, terminal sklepu ZróbToSam automatycznie kontaktuje się z Visa i mówi: "Proszę obciążyć 10-cioma tysiącami rachunek o numerze karty : xxxxxx". System komputerowy Visa łączą się z systemem komputerowym banku Barclays i mówi "Robert próbuje wydać £10,000 używając swojej karty debetowej. Czy to jest
w porządku? System komputerowy banku Barclays sprawdza stan konta i mówi "Tak". System komputerowy banku Barclays redukuje stan konta Roberta o £10,000. Teraz, system komputerowy Visa łączy się z bankiem Lloyd i mówi "Wysyłam tobie £10,000 na konto sklepu ZróbToSam". Następnie bank Lloyd uaktualnia stan konta sklepu ZróbToSam o £10,000. Jakkolwiek ważne jest, kiedy właściciele sklepu ZróbToSam zalogują się do internetowej bankowości będą widzieć dwie liczby. Jedna mówi "Stan konta" i druga mówi "Dostępne teraz". Przez następne kilka dni po tym jak Robert przyszedł do sklepu, stan konta będzie o £10,000 wyższy niż Dostępne teraz. £10,000 które Robert wydał nie jest dostępne dla sklepu ZróbToSam jeszcze do wydania. Dlaczego? Dobrze... za sceną, bank Barclays musi się rozliczyć z bankiem Lloyds. Kiedy Lloyds otrzyma wiadomość, że ktoś wydał £10,000 w sklepie ZróbToSam, to zaktualizuje stan konta i zawoła Barclays mówiąc "Wyślij mi pieniadze...". Barclays mógłby się rozliczyć z bankiem Lloyds dostarczając £10,000 w gotówce, lecz w rzeczywistości to byłby kłopot dla obydwu banków. Oni musieliby znaleść jakieś miejsce do przechowywania całej tej gotówki i furgonetkę z ochroniarzami do transportu. Więc w zamian Barclays rozliczy się dokonując transferu £10,000 z jego konta rezerw w Bank Of England na konto rezerw banku Lloyd w Bank Of England. Kiedy Lloyd otrzyma te £10,000 na swoim koncie w Bank Of England, to zaktualizuje "Dostępne Środki" na koncie sklepu ZróbToSam.
ROZLICZENIA MIĘDZYBANKOWE: PŁATNOŚCI WIELOKROTNE.
To był prosty przykład, który dotyczył tylko jednej płatności pomiędzy dwoma klientami banku (Robertem i sklepem ZróbToSam). Dotyczył tylko dwóch banków. Lecz obecnie w UK jest około 50 milionów ludzi z kontami bankowymi. Niektórzy ci ludzie dokonują płatności elektronicznie więcej niż raz na dzień i bankują z ponad 50-cioma różnymi bankami. W rzeczywistości każdego dnia ponad 60 milionów transakcji jest dokonywanych pomiędzy kontami bankowymi w UK, poprzez wiele różnych systemów płatności włączając w to Visa, Mastercard, polecenie przelewu i sieciowe transfery banku. Jeżeli banki miałyby zawracać sobie głowę jak w przykładzie Roberta kiedy za każdym razem ktoś kupił by kanapkę w supermarkecie używając swojej karty debetowej, to mogły by narobić sobie bałaganu bardzo szybko. Istnieje sprytny sposób znacznie ułatwiający to wszystko. Jest on określony jako 'unettowienie wielu małych rozliczeń.'(??) eng. 'multi-lateral net settlement'. Kiedy masz mnóstwo osób indywidualnych lub firm, którzy dokonują między sobą płatności, to mnóstwo pieniędzy płynie pomiędzy różnymi bankami. Więc to co robia banki, zwłaszcza z systemem jak BACS (który obsługuje Polecenia Zapłaty i ten rodzaj transferów, który dokonujesz poprzez bankowość internetową), to: Po pierwsze one najpierw dodają te wszystkie płatności do dużej komputerowej bazy danych bez ruszania żadnych prawdziwych pieniędzy -- gotówki lub rezerw banku centralnego. Później... na koniec dnia, albo co kilka godzin, uruchamiają proces aby je usunąć i aby możliwie jak najwięcej płatności przepłynęło. Na przykład, wyobraź sobie klient banku Lloyds wysyła swój czynsz - £350 -- na konto właściciela domu w banku Barclays. Lecz tego samego dnia, klinet banku Barclays wysyła swój czynsz - £400 -- do właściciela domu, który... stało się... jest w banku Lloyds. Te dwie płatności prawie kasują się nawzajem, wiec po odliczeniu -- lub unettowieniu -- w oficjalnym żargonie -- tylko £50 w rzeczywistości musi być przeniesione z banku Barclays do Lloyds. Ponieważ miliony płatności zostają przez ten system skasowane, suma jaka właściwie musi być przetransferowana pomiędzy bankami na koniec dnia jest najczęściej tylko malutkim ułamkiem łącznej kwoty dokonanych płatności. To dlatego, mimo że w 2007 klienci RBS mieli blisko £700 miliardów na swoich kontach sam bank RBS miał tylko £17 miliardów, które mógł użyć do dokonania płatności w imieniu tych klientów. Te £17 miliardów stanowiło więcej niż dosyć dla unettowionych płatności które potrzebował dokonać na koniec każdego dnia.
REZERWA CZĄSTKOWA.
Ten efekt unettowienia oznacza, że bank potrzebuje tylko bardzo małą sumę dostępnych pieniędzy w porównaniu do łącznej sumy, którą On ma dla klientów na określony czas. Oni wiedzą to, że każda dokonana płatność do innego banku prawdopodobnie będzie zniesiona poprzez płatność zwrotną. W pewne dni, klienci banku wydają więcej niż otrzymują, a na koniec dnia bank musi zapłacić pewną część pieniędzy innemu bankowi aby rozliczyć płatność. Lecz w inne dni, klienci otrzymają więcej -- w postaci wypłat lub innych dochodów -- wpłat i bank zakończy otrzymując pieniądze z innych banków na koniec dnia. Przez ten czas łączna suma pieniędzy potrzebna bankowi nie zmienia sie znacznie. Czas kiedy Oni potrzebują te wszystkie pieniadze, które są winni swoim klientom jest wtedy gdy klienci spanikowali by i pytali o zwrot wszystkich swoich pieniędzy. Tak się stało w przypadku Northern Rock w UK i Wachowia w USA, i to może zniszczyć bank bardzo szybko. Ten proceses, który opisaliśmy, określiliśmy terminem 'system rezerwy cząstkowej', ponieważ banki trzymają tylko tyle pieniędzy aby zapłacić tylko część swoim klientom za każdym razem.
REZERWA KONT & CAŁKOWITE ROZLICZENIA CZASU RZECZYWISTEGO.
Mówiliśmy o rezerwach banku centralnego, które bank trzyma na swoich kontach w Bank Of England, Te 'konta rezerwowe' nie trzymają gotówki -- tylko elektroniczne rezerwy banku centralnego. Ważne jest aby zdawać sobie sprawę, że rezerwy banku centralnego, są stworzone przez Bank Of England i są one ciągle tylko numerami w systemie komputerowym. Te numery są przechowywane w pliku bardzo podobnym do arkusza Excel, i moglibyśmy stworzyć ich miliard w czasie który potrzebny jest do wpisania liczby 1,000,000,000. Te £150 miliardów rezerw banku centralnego nie są więcej namacalne, tak jak numery na tym ekranie, a w rzeczywistości całkowity zapis stanu konta rezerw banku centralnego zajmuje mniej miejsca(przestrzeni) na dysku w komputerze Bank Of England niż przeciętny utwór MP3 w odtwarzaczu. Teraz... ten system komputerowy który zapisuje te wszystkie rezerwy banku centralnego jest określany przez Bank Of England jako Procesor Rozliczeń Całkowitych(Brutto) Czasu Rzeczywistego -- lub procesor (eng. RTGS). Rozliczenia Całkowite Czasu Rzeczywistego nie są tak skomplikowane jak brzmi nazwa. Rozliczenia te oznaczają po prostu to, że system ten bank używa do rozliczeń swoich płatności wobec każdego -- innymi słowy, to jest sposób do przesyłania pieniędzy między sobą. 'Rozliczenia całkowite(brutto) czasu rzeczywistego' oznaczają, że każda instrukcja płatności wysłana do systemu komputerowego jest przetwarzana natychmiast. Jeżeli płatność £100,000 jest wysłana do systemu, £100,000 będzie przesłane automatycznie. To jest przeciwieństwo
do systemu 'Unettowienia Wielu Małych Rozliczeń'(??) eng. 'multi-lateral net settlement', które omawialiśmy właśnie przed chwilą, w którym wszystkie płatności są kolejkowane i kasowane względem siebie i tylko ostateczna różnica netto jest przesyłana. Gdy płatność przechodzi przez procesor RTGS jest rozważana jako ostateczna. Jest także uważana za wolną od ryzyka: Jeżeli bank winien jest pieniądze innemu bankowi, jest zawsze mała szansa, że nie będzie w stanie zapłacić innemu bankowi. Lecz kiedy pieniądze przybywają na konto rezerw banku centralnego, transakcja jest zakończona, ponieważ trzymanie rezerw banku centralnego jest jak trzymanie gotówki -- jest najbezpieczniejszymi aktywami jakie możesz mieć. Więc na koniec dnia, system płatności 'małych - rozliczeń' skasuje wszystkie mniejsze płatności pomiędzy różnymi bankami i on powie Procesorowi Płatności Czasu Rzeczywistego jaka jest różnica netto do zapłacenia między bankami. System (.eng RTGS) prześle następnie rezerwy banku centralnego z banku który winien jest pieniądze do banku któremu pieniądze trzeba oddać.
PODSUMOWANIE.
Pozwólmy więc podsumować wszystko co powiedzieliśmy dotychczas, nim zobaczymy co właściwie determinuje to jak dużo pieniędzy banki mogą stworzyć. Widzieliśmy to jak podręcznikowy model kreacji pieniądza sugeruje, że jest 'baza' pieniędzy stworzonych przez bank centralny lub rząd, nad którymi banki komercyjne mogą nadmuchać łączną podaż pieniądza, poprzez ponowne wypożyczanie tych samych pieniędzy. Widzieliśmy, że ten model jest w rzeczywistości kompletnie niewłaściwy. Nie ma naturalnej granicy do jakiej podaż pieniądza może wzrosnąć, więc właściwie jest lepiej myśleć o tym jak o dwóch balonach zamiast piramidzie. Widzieliśmy jak banki mogą kreować pieniądze poprzez proste wpisywanie numerów na kontach klientów kiedy dają pożyczki. Gdy podpisujesz umowę banki zyskują aktywa, to saldo nowego zobowiązania, które stworzyli wpisując numery na konto. Kiedy klient wydaje pieniądze, które bank po prostu stworzył, i te płatnośći idą do klientów innych banków, to następnie inne banki wołają bank, który stworzył pieniądze i pytają o rozliczenie się w rezerwach banku centralnego. Lecz nim to się stanie, system płatności taki jak BACS i Visa debit będą znosiły(redukowały) płatności względem siebie, więc tylko różnica netto na koniec dnia ma zostać rozliczona, w przykładzie przesłana pomiędzy bankami. To unettowienie znacząco redukuje to jak dużo pieniędzy banki naprawdę potrzebują trzymać na jakiś konkretny czas. Za kilka minut zobaczymy co właściwie ogranicza to jak dużo pieniędzy mogą stworzyć banki, lecz najpierw warto by zapytać czy numery, które banki tworzą, mogą naprawdę być uważane za pieniądze...

Jak naprawdę pieniądz jest tworzony przez banki? Film na kanale Positive Money UK.